* LET OP! DIT PROJECT IS MOMENTEEL NOG IN ONTKIEM FASE
.png)
WAT IS HET PLAN?
Vanuit ieder onze eigen dromen en ambities hebben wij: Niek Groenewoud, India Rose Klap en het circulaire Restaurant Elixer besloten om de expertises en ervaringen die we elk in huis hebben te bundelen om zo een tripartiet initiatief te starten: Een initiatief tot het opzetten van een voorbeeldige voedseltuin met een bijpassend (digitaal) handboek ter imitatie van het project voor organisaties, gezinnen en individuen.
We willen op circulaire wijze een voedseltuin opzetten in de publieke ruimte. Een plaats waar - zowel de geïnteresseerde als de toevallige passant - al doende, voelend en proevend kennis kan maken met het reilen en zeilen van duurzame en gezonde voedselvoorziening. Maar daar houdt het niet op; we willen de opzet van de voedseltuin ook op zo een manier registreren dat we er een heus (digitaal) handboek van kunnen maken waarmee kleine organisaties, gezinnen en individuen op eigen schaal het project kunnen imiteren.
Met het initiatief van De Voorbeeldige Voedseltuin hebben we als missie om op een leuke en laagdrempelige manier de wereld van het duurzame voedsel dichter bij buurtbewoners en passanten te brengen. Dat gebeurt - middels informatieborden - in de tuin zelf, online, met activiteiten en uiteindelijk als kers op de taart met een (digitale) handleiding; dat juist ook voor de leek is bedoeld.
WIE ZIJN WIJ?
Restaurant
Elixer
Elixer is een restaurant in Amsterdam Zuidoost van de twee chef-koks Eva & Valentijn. Elixer is op circulaire wijze gefinancierd en opgezet met o.a. een volledig tweedehands inrichting.
Elixer functioneert daarnaast ook op dagelijkse basis met een circulaire maar daarmee ook sociale aanpak. Zo ruilen ze o.a. voedseloverschotten van lokale (hobby)telers tegen consumptie-munten en werken ze samen met de buurtbewoners aan het hergebruiken van reststromen; met o.a. een wormenbak en het inzamelen van frituurvet.
Het werken met producten uit de korte keten zit bij deze twee chef-koks goed in de vingers en ook het verwerken en hergebruiken van de reststromen loopt gestaag.
De laatste stap in hun circulaire droom is om de productie meer te integreren en zo de cirkel te sluiten.
India
rose
KLAP
India is een kunstenaar die zich de afgelopen jaren heeft gericht op kunstprojecten waarbij de verduurzaming van de voedingsindustrie het hoofdthema vormde.
Ze heeft bij deze projecten de kwesties en oplossingen die van belang zijn telkens in simpele taal vertaald naar beeld, tekst & exposities (veelal) in openbare ruimtes.
Hiermee won ze in 2019 o.a. een Food100 award als voedselveranderaar; waardoor ze connecties heeft kunnen leggen met interessante partijen doorheen de gehele sector die meewerken aan de verduurzaming.
Haar ambitie is om deze onderwerpen (nog) vaker in de publieke ruimte op de kaart te zetten.
Niek
groenewoud
Niek is van huis uit chef-kok en is door de liefde voor bijzondere en duurzame gewassen in april 2018 gestart met een eigen voedseltuin. Mede door het opzetten van deze voedseltuin heeft ze, zowel op persoonlijk vlak als met professionele blik, ervaren wat het nut en het plezier kan zijn van het werken met in vergetelheid geraakte groenten, ecologische gewassen en jaarrond produceren.
Nu verlangt zij ernaar om deze kennis en liefde te delen met anderen, door ook hen te motiveren en begeleiden om een dergelijke tuin op te zetten.
Ze volgt momenteel een cursus moestuin coach bij het IVN zodat ze straks ook het stukje educatie kan oppakken bij De Voorbeeldige Voedseltuin.
WAAROM HIER?
De plek voor dit initiatief - op Egeldonk 50 in Amsterdam Bijlmer Oost - is niet voor niks gekozen. In de groene oase rondom Restaurant Elixer te midden van de Bijlmerflats komen stad en natuur samen. Restaurant Elixer is hier tijdelijk - tot medio 2023 - gevestigd als vorm van stadsvernieuwing. Het is mede hierdoor een plaats van innovatie en voorbeelden waar o.a. (toekomstige) buurtbewoners hun inspiratie opdoen. Het is een plek waar zowel de jeugd, (jong)volwassenen als ouderen komen met verschillende achtergronden.
Het kan, zeker voor tijdelijke projecten, lastig zijn om publiek te trekken maar doordat de beoogde plek van het initiatief aan een restaurant grenst is er al een natuurlijke toestroom naar de locatie. Daarnaast is het - door de tuin bij een restaurant te plaatsen - ook mogelijk om de werking van een ultrakorte route van producent naar consument te realiseren en tonen. Tevens maakt Restaurant Elixer onderdeel uit van het gebouw lolaBuitenpost. Waar ook radio mArt, een architectenbureau en buurtkamer zijn gevestigd, die ook elk een eigen publiek trekken maar waar uiteraard ook op andere vlakken mee kan worden samengewerkt.
Ook zou de tuin op deze plaats een mooie aansluiting vormen op de andere groen initiatieven die hier reeds zijn gevestigd; zoals de organisatie Natuur voor Kinderen, het Groenplatvorm Zuidoost en de stadstuinen van Bloei & Groei.
WAAROM op deze manier?
Wij hebben zoals eerder vermeld de ambitie om een voorbeeldige voedseltuin op te zetten. Waarbij het woord voorbeeld een belangrijke rol speelt. Voor Niek door het verlangen anderen te motiveren en begeleiden om een voedseltuin op te zetten, voor India door de ambitie om de verduurzaming van voedsel vaker in de publieke ruimte op de kaart te zetten en voor Restaurant Elixer om vanuit hun rol als stadsvernieuwer het voortouw te nemen in sociaal en circulair ondernemen.
Een voorbeeldfunctie kan je op verschillende uitdragen. De locatie is hierbij van belang maar ook de inrichting van de tuin, de openheid en het feit dat middels de (digitale) handleiding het project te imiteren zal zijn. De handleiding zal zowel in klassieke boekvorm verschijnen maar er zullen ter verduidelijking ook instructie video's verschijnen om voor alle leeftijden het juiste medium te bieden.
Een voorbeeld kan je ook voor verschillende doelgroepen zijn. In een divers stadsdeel als zuidoost bedoelen we daarmee niet alleen qua achtergrond en leeftijd maar ook qua groepssamenstelling: Zo willen we met verschillende perken in de voorbeeldige voedseltuin illustreren hoe men te werk kan gaan voor een gezin, een kleine organisatie of voor het individu.
Als laatste draag je een voorbeeldfunctie nooit in je eentje; vandaar dat we in een tripartiete constructie willen samenwerken, het is ook om diezelfde reden dat we gebruik willen en dienen te maken van financiële steun. Tijd, moeite en kennis steken wij alle drie met grote liefde in dit project. Restaurant Elixer neemt daarnaast uiteraard het risico om de waarde van de groentes die ze trachten te verkrijgen uit de tuin als voorfinanciering in dit initiatief te steken. Hiermee kan het initiatief voor een groot deel worden opgezet. Maar om de educatieve factor van de tuin tot bloei te laten komen, om het handboek tot succes te maken en om de ondersteunde activiteiten te kunnen uitvoeren zijn ook subsidiëring en donaties nodig. Voor dit laatste zullen we gebruik maken van crowdfunding in de vorm van een veiling, iets dat Restaurant Elixer voor haar eigen totstandkoming ook met succes heeft toegepast. Op de veiling kunnen bijvoorbeeld moestuinbakken op voorhand worden geveild. De hoogste bieders krijgen dan na afloop van het project hun beplantte moestuinbakken mee. Een bijkomend voordeel van deze constructie is, dat na afloop een deel van de tuin zo automatisch al een nieuwe plek heeft.
Wanneer de tuin draaiende is verwachten we dat er uit het project ook beperkte inkomsten kunnen komen, zoals inkomsten uit; educatie, workshops, oogstoverschotten, de verkoop van de handleiding en opbrengsten uit de evenementen. Na afloop van het project zal de overige inventaris kunnen worden verkocht.
Na een jaar zal de handleiding volledig afgerond zijn maar de tuin zelf zal in verschillende vormen kunnen voortbestaan. Gedurende het proces zullen we a.d.h.v. een evaluatie ervoor kiezen om het project verder te ontwikkelen door het project inclusief resterende middelen bijvoorbeeld in een ander stadsvernieuwingsproject voort te zetten. Daarnaast zal het project hoe dan ook voortbestaan in een online community doordat de handleiding op een open source wijze zal worden door ontwikkeld.
HOE willen WE diT uitvoeren?
De rol van Niek Groenewoud:
Niek zal de tuincoördinator worden van dit initiatief. Dat betekent dat zij zich zal richten op welke gewassen - waar, hoe en wanneer - geteeld en geoogst zullen worden in de tuin. Ze wil jaarrond gaan produceren; daarvoor zal ze de tuin zo indelen dat er bijna het hele jaar geoogst kan worden. Ook zal ze 'tweedehands tuinieren' door reeds geoogste groenten op circulaire wijze her te gebruiken - die anders vaak in de compostbak of soms zelfs in de vuilnisbak verdwijnen - door deze opnieuw op te kweken zodat ze nog een keer terug in de grond kunnen. Ze zal de tuin vullen met gezonde en duurzame gewassen, combinatieteelt en zowel enkele bekende gewassen als een hele reeks in vergetelheid geraakte soorten als bijzondere nieuwe groenten; zoals mosterdspinazie en Spaanse raapstelen die tevens een hogere marktwaarde hebben.
Daarnaast zal Niek - door een cursus tot moestuin coach te hebben gevolgd bij het IVN - zich goed voorbereiden om bezoekers en (snuffel)stagiaires in de tuin optimaal te kunnen onderwijzen op het gebied van kleinschalige landbouw. Verder is ze bezig met een studie Orthomoleculaire therapie om zich te specialiseren op de balans van voeding en mens en zo ook deze kennis aan de bezoekers mee te geven. Waarbij ze in het specifiek informatie over gezonde voeding wil bijbrengen aan de jeugd van Bijlmer oost.
De rol van India Rose Klap:
India zal haar ervaring gebruiken om de ontwikkeling van het project te vertalen naar een simpele (deels digitale) handleiding die ook voor de leek te volgen is. De handleiding zal in verschillende onderdelen - bestaande uit tekst en video - een gids zijn voor zowel; een kleine organisatie, het gezin als het individu. De handleiding zal online verschijnen. Hier kan men het als open source bestand downloaden tegen een zelfgekozen bedrag of het in gedrukte editie kopen voor een vaste prijs. Doordat het project als open source bestand verschijnt kan er daarna ook op worden verder gewerkt door een online community.
India zal tevens de tuin voorzien van informatieborden en een routing waardoor jong en oud - al wandelend door de tuin - van alles kunnen leren over duurzame voedselproductie, gezond eten en de herkomst ervan. De informatieborden en open vorm van routing zijn ook bedoeld - en zullen op zo een manier worden gebruikt - dat de passant of de bezoekers van Restaurant Elixer op een zeer laagdrempelige manier uit worden genodigd om een rondje door de tuin te maken en bijvoorbeeld spelende kinderen iets bij te brengen over de wereld van ons voedsel. Deze educatieve en informatieve rol van de tuin zal versterkt worden door speciale activiteiten die er gedurende het jaar georganiseerd zullen worden en door het opnemen en verspreiden van informatieve video's en vlogs op de website en social media kanalen. Daarnaast zal India zich richten op het actief benaderen van buurtbewoners in samenwerking met bijvoorbeeld de BuurtWerkKamers van Amsterdam Zuidoost, organisaties zoals Slow Food Youth Network en basis-, middelbare-, MBO- en hogescholen om de tuin te bezoeken.
De rol van Restaurant Elixer:
Restaurant Elixer zal in de opbouwfase van dit project - naast mankracht en uren - hun reeds vergaarde expertise gebruiken om de tuin op een zo circulair mogelijke wijze op te zetten en daarna ook zo te onderhouden. Daarbij zullen ze opzoek gaan naar en gebruik maken van tweedehands en eerder gebruikte materialen, planten en gereedschappen.
Daarna zal Restaurant Elixer tevens een circulair relatie aangaan met de tuin. Door wanneer de tuin op poten staat een zeer korte keten te realiseren. Dit willen ze doen door een deel van de groentes uit de tuin af te nemen, hiermee zullen zo verspillingsvrij als mogelijk koken en dat wat nog overblijft zullen ze op drie verschillende manieren terug de tuin in krijgen:
- schillen en rauw groente afval gaat in de wormenbak van de tuin.
- o.a. doorgeschoten groentes worden opnieuw opgekweekt om zo tweedehands te tuinieren.
- gft-afval en de geschikte etensresten worden omgevormd tot compost.
Een andere bijkomstigheid van het circulaire ondernemen van Restaurant Elixer is dat ze daardoor ook een hele sociale onderneming zijn geworden. Daardoor zijn ze nauw betrokken geraakt met de buurt en haar bewoners. Dit netwerk willen ze betrekken bij en trekken naar de voedseltuin zowel om deze te bezoeken als om als vrijwilliger erin mee te helpen. Om dit te bereiken zullen ze ook alle sociale activiteiten die ze dat jaar organiseren koppelen aan de tuin.
vragen of wil je (financieel) bijdragen?
Voor vragen, meer informatie of eventuele (financiële) bijdragen kun je contact met ons opnemen per mail. Stuur een mailtje naar met in het onderwerp: Voorbeeldige Voedseltuin. We nemen dan zo spoedig mogelijk contact met je op!